1923 – 2023: 100 χρόνια ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή (Σεπτέμβριος 1922), χιλιάδες πρόσφυγες αποβιβάζονται στα νησιά Λέσβο, Χίο, Σάμο, Κρήτη αλλά και στα λιμάνια της ηπειρωτικής χώρας Πειραιά, Πάτρα, Βόλο, Θεσσαλονίκη, Καβάλα κ.α. Ένα μεγάλο ποσοστό έρχεται  στην Αθήνα μέσω του λιμανιού του Πειραιά

Οι πρώτοι μήνες είναι τραγικοί για τη διαβίωσή τους: Κοιμούνται σε σκηνές, παράγκες, επιταγμένα σχολεία, σπίτια, θέατρα ακόμη και κάτω από γέφυρες, μέσα σε στοές, όπου μπορούν να ξαποστάσουν. Για τη διατροφή τους βοηθούν φιλανθρωπικά σωματεία και σύλλογοι, διεθνείς οργανώσεις και ο Αμερικανικός Ερυθρός Σταυρός που για έξι μήνες σιτίζει χιλιάδες πρόσφυγες.

Μέσα στο 1923 στην Αττική, αρχίζουν να ξεφυτρώνουν οι πρώτοι προσφυγικοί συνοικισμοί γύρω από τα αστικά κέντρα της Αθήνας και του Πειραιά. Τους πρώτους μήνες του 1923 έρχεται στην περιοχή Ποδαράδων (σήμερα Νέα Ιωνία), επιτροπή προσφύγων καταγόμενων από τη Σπάρτη Πισιδίας με επικεφαλής τον ιερέα Παπαϊωακείμ Πεσματζόγλου προκειμένου να επιλέξουν αν ο χώρος είναι κατάλληλος για να εγκατασταθούν, αφού ο χώρος είχε αρκετά νερά, που θα τους βοηθούσε στην κατασκευή χαλιών, μια εργασία που ήξεραν καλά από την πατρίδα τους. Πράγματι επιλέγεται η περιοχή (σημερινό ιστορικό κέντρο) και αρχίζουν τα πρώτα έργα για την διαμόρφωση και την υποδοχή των προσφύγων.

Στις 30 Ιουνίου 1923 όταν έχουν ολοκληρωθεί οι βασικές υποδομές, γίνεται η τελετή θεμελίωσης παρουσία του Αρχηγού της «Επανάστασις 1922» Νικολάου Πλαστήρα, του Πρωθυπουργού Στυλιναού Γονατά και πολλών επισήμων. Τον αγιασμό τέλεσε ο Παπαϊωακείμ Πεσματζόγλου, ο ιερέας που οδήγησε τους Σπαρταλήδες από την Σπάρτη της Πισιδίας στην Ελλάδα. Πολύ γρήγορα στον συνοικισμό εγκαθίστανται πρόσφυγες από πολλές πόλεις της Ανατολής (Σμύρνη, Βουρλά, Κωνσταντινούπολη, Αττάλεια, κ.α.) αλλά και τις περιοχές του Πόντου, της Καππαδοκίας και της Ανατολικής Θράκης.

Στις 9 Δεκεμβρίου 1923 και ενώ έχουν χτιστεί  τα πρώτα 400 δωμάτια (σε ένα δωμάτιο 16 τ.μ. κατοικούσε μια οικογένεια 4-5 ατόμων) γίνονται τα εγκαίνια της πόλης παρουσία του Νικ. Πλαστήρα, του Στυλ. Γονατά, του Απ. Δοξιάδη υπουργού Πρόνοιας, του Χένρυ Μοργκεντάου Προέδρου της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (Ε.Α.Π.), του δημάρχου Αθηναίων Σπ. Πάτση και πολλών άλλων.

Η Νέα Ιωνία (Ποδαράδες) είχε επιλεγεί από την Κυβέρνηση να αποτελέσει το ταπητουργικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής της Αττικής. Έτσι διατέθηκαν 25 βιομηχανικά οικόπεδα εκ των οποίων τα 21 στην Ελευθερούπολη με σκοπό να χτιστούν από τους πρόσφυγες εργοστάσια που όταν λειτουργούσαν θα τους απασχολούσαν, αφού γνώριζαν καλά την τέχνη της ταπητουργίας.

Μέχρι το 1929 στη Νέα Ιωνία άνθισε η ταπητουργία, όπου λειτούργησαν τα 3   μεγαλύτερα ταπητουργεία της Αθήνας («Ελληνική Ταπητουργία», «Ανατολική Ταπητουργία», «Σπάρταλης») και δεκάδες μικρότερα που απασχολούσαν χιλιάδες εργάτες, κοντά στα άλλα υφαντουργικά  εργοστάσια. Συγχρόνως σε πολλά σπίτια στήνονται αργαλειά προκειμένου να συμπληρώσουν το οικογενειακό εισόδημα.

Το οικονομικό κραχ της Αμερικής το 1929, δημιουργεί τεράστιο πρόβλημα στην ταπητουργία και στις εξαγωγές ταπήτων. Σχεδόν τις μηδενίζει. Οι επιχειρηματίες μετατρέπουν τότε τα ταπητουργεία σε υφαντουργεία και συνεχίζουν μια νέα παραγωγική δραστηριότητα με οδηγό τις εταιρείες «Ελληνική Εριουργία ΑΕ»,  «Μουταλάσκη ΑΕ», «Ελληνίδα ΑΕ», «ΝΙΚΗ ΑΕ», «Στερλίνα» μετέπειτα «ΤΡΙΑ ΑΛΦΑ»,  «Σινάνογλου ΑΕ» κ.α..

Η Νέα Ιωνία μέχρι το 1934  ήταν συνοικισμός της Αθήνας και το 1934 ονομάσθηκε δήμος, όπου ενσωματώθηκαν στο Ιστορικό Κέντρο, οι συνοικίες Ελευθερούπολη, Σαφράμπολη, Ινέπολη, Περισσός, Νεάπολη και Κομμάτι Λαζάρου. Το 1940 ενσωματώθηκε και η Καλογρέζα που από το 1934 έως το 1940 αποτελούσε Κοινότητα.

 Η δεκαετία 1930-1940, βρίσκει τη Νέα Ιωνία και τους πρόσφυγες κατοίκους της να ατενίζουν καλύτερες μέρες, αφού οι περισσότεροι έχουν αποκτήσει μια υποτυπώδη στέγη και οι κάτοικοι της απασχολούνται σε εργοστάσια της περιοχής, υπάλληλοι στα εμπορικά καταστήματα της Αθήνας, αλλά ακόμη να έχουν δημιουργήσει τις δικές τους επιχειρήσεις ή να απασχολούνται ως ελεύθεροι.

Η περίοδος του πολέμου (1940-1944)  βάζει φρένο στην οποιαδήποτε ανάπτυξη και όλοι οι κάτοικοι προσπαθούν να επιβιώσουν τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής που ακολουθούν, και ενώ ελπίζουν ότι με το τέλος του πολέμου θα αρχίσει μια νέα περίοδος, η εμφύλια διαμάχη (1945-1949) οδηγεί πολλούς Ιωνιώτες στην εξορία και στις φυλακές.

Από το 1950 και μετά αρχίζει μια αναπτυξιακή περίοδος με την έναρξη πολλών υφαντουργείων στην πόλη κάτι που οδηγεί πολλούς εργάτες να μετακομίσουν από την ύπαιθρο στην πόλη της Νέας Ιωνίας (Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα, Θεσσαλία, Μακεδονία, Κρήτη). Έχει αρχίσει η εσωτερική μετανάστευση, αφού δεκάδες χωριά έχουν ερημώσει και δεν υπάρχουν δουλειές στον τόπο τους. Σιγά-σιγά η πόλη από προσφυγούπολη μετατρέπεται σε εργατούπολη, και πολλοί μιλούν για τη Νέα Ιωνία, το Manchester της Ελλάδας.

Δυστυχώς οι προεργασίες της ένταξης της Ελλάδος στην ΕΟΚ στη δεκαετία του 1970 επηρεάζει τις μεγάλες υφαντουργικές μονάδες της πόλης, που είτε κλείνουν γιατί δεν αντέχουν τον ανταγωνισμό, είτε γίνονται προβληματικές και μεταβιβάζονται στο κράτος. Η ανεργία θεριεύει και τότε έρχεται η ώρα των μεγάλων καταστημάτων που δίνουν άλλη όψη στην πόλη. Πρωταγωνιστούν οι  κεντρικοί δρόμοι (Ηρακλείου, Ελ. Βενιζέλου, 28^ης Οκτωβρίου, Βυζαντίου, Μικράς Ασίας, Σαφραμπόλεως, Αιμιλίου Γρεβενών, Κολοκοτρώνη κ.α.), ενώ η πόλη γεμίζει από μικροεμπορικά καταστήματα πάσης φύσεως.

Οι κάτοικοι των γύρω περιοχών έρχονται τώρα στη Νέα Ιωνία για να κάνουν φτηνά ψώνια, γιατί η Νέα Ιωνία έχει γίνει πλέον εμπορικό κέντρο. Σε αυτό βοηθά η ύπαρξη τριών σταθμών του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου και η δρομολόγηση νέων λεωφορειακών γραμμών που εξυπηρετούν το αγοραστικό κοινό.

Τα τελευταία χρόνια η ύπαρξη των πολυκαταστημάτων μέσα και γύρω από την πόλη σε συνδυασμό με τα μνημόνια έχουν αλλάξει την φυσιογνωμία της πόλης. Δεκάδες καταστήματα έκλεισαν, παρατηρείται ύφεση, αρκετή ανεργία, αλλά υπάρχει αισιοδοξία ότι τα πράγματα θα καλυτερεύσουν και οι δημότες θα γνωρίσουν καλύτερες μέρες!

Αιρετοί δήμαρχοι της πόλης από το 1934 μέχρι σήμερα ήταν οι: Γεώργιος Φελέκης, Κυριάκος Κιοφτερτζής, Γιάννης Δομνάκης, Πέτρος Μπουρδούκος, Γεώργιος Περτσεμλίδης, Γιάννης. Χαραλάμπους, Ηρακλής Γκότσης, Δέσποινα Θωμαΐδου).

Λουκάς Π. Χριστοδούλου

Πρόεδρος ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.